مسئولیت پذیری احساسی و رفتاری

احساس کودک

مسئولیت پذیری احساسی و رفتاری

در مقالات زیادی در مورد این مسئله خوانده ایم که به کودکانمان یاد بدهیم مسئوولیت پذیر باشند و بیشتر تاکید بر سپردن مسئولیت یکسری کارهای شخصی و همکاری با خانواده مد نظر قرار گرفته است . نباید فراموش کرد مسئولیت پذیری فقط عهده دار شدن برخی وظایف در منزل نیست بلکه باید کودکانمان بیاموزند چگونه مسئولیت رفتارهای خود و احساسات شان را نیز برعهده بگیرند .
شاید سوالی پیش بیاید که بر عهده گرفتن مسئولیت احساسات و رفتارها به چه معنا است ؟ به عنوان مثال در خیابان و یا حتی میهمانی ها زیاد این جمله را از والدین خطاب به فرزندانشان می شنویم ” درست رفتار کن، مودب باش، بچه خوبی باش وگرنه می گوید پدر و مادرش او را خوب تربیت نکرده اند ” ” اذیت نکن و ابروی ما را جلوی دیگران نبر ” ” با این کارها و حرف هایت می گویند این بچه در چه خانواده ای بزرگ شده است ”
این جملات یک پیام ناخودآگاه به فرزندانمان ارسال می کند و آن این است که ” مسئولیت رفتار ، گفتارو احساسات تو به عهده والدین است اگر تو اشتباه کنی آنها مقصر هستند و نه تو . والدینت تو را خوب تربیت نکرده اند” ما شاهد رفتارهایی از فرزندان هستیم چه در خانه و مکان های عمومی و غیره که پدر و مادر را ناخودآگاه و غیر مستقیم تهدید می کنند در صورتی که به خواسته شان جامه عمل نپوشانند رفتارهای ناشایست انجام می دهند به عنوان مثال با بدخلقی کردن ، بلند کردن صدا ، و کوچکترها با گریه و زاری و قشقرق راه انداختن به خواسته خود می رسند زیرا والدین سعی دارند ظاهر خوبی از خود در جامعه و جلوی دیگران به نمایش بگذارند که مبادا نوع تربیت کردن آنها زیر سوال رود با همین روند روز به روز از مسیر تربیت صحیح خارج می شوند ، اکثر این نوع والدین فرزندانشان را تهدید می کنند که بعداً او را به خاطر رفتارش تنبیه می کنند ، شاید تنبیه صورت گیرد ولی باز والدین شاهد رفتارهای نامناسب فرزندشان در برابر جمع خواهند بود زیرا او آموخته که خود مسئول رفتار و گفتارش نیست و تصورش این است که هر کار، رفتار و گفتاری که داشته باشد والدین مقصر اصلی هستند زیرا دیگران می گویند والدین خوب او را تربیت نکرده اند .
در این حالت روانشناسالن به والدین پیشنهاد می کنند که از ابتدا به کودکشان بیاموزند هر آنچه از شما ساطع می شود اعم از گفتار، احساسات و هیجانات کنترل نشده همانند خشم و عصیانگری و ….. و رفتارهای ناشایست مسئولیت اش به خود شما بر می گردد و دیگر این والدین نیستن که خجالت زده می شوند و به خاطر رفتار و گفتار نامناسب عذرخواهی می کنند بلکه خودت باید مسئولیت را بپذیری و همچنین پذیرایی واکنش مخاطب باشی و برای رفع آن بکوشی .
بدین معنا که اگر در میهمانی فرزندتان حرفی ناشایست زد و یا رفتاری نامتناسب انجام داد ، مسئولیت اش متوجه اوست و دیگر نمی گویند چه خانواده ای که او را اینگونه تربیت کرده است ، باید به فرزندان گفته شود در این مواقع اعتبار و ارزش خود اوست که از بین می رود و دیگران خانواده را مسئول نمی دانند و خود اوست که رفتار ناشایستی بروز داده ، اوست که ممکن است مورد قضاوت دیگران واقع شود ، و خود او باید سوتفاهمات ناشی از رفتارهایش را حل و فصل کند نه خانواده .
فراموش نشود جمله اینکه والدین مقصر هستند هرگز نباید به فرزندان گفته شود ، در ضمن باید وی بداند چنانچه رفتار و گفتاری نامناسب داشته باشد باید خود معذرت خواهی کند و رفتارش هیچ خللی در جایگاه والدین در جامعه ایجاد نمی کند .
در این حالت است که فرزندانمان می آموزند که خود مسئول رفتار، گفتارها و بروز احساسات شان هستند و نه والدین و این خود آنها هستند که باید درونیاتشان و احساساتشان را مدیریت کنند در غیر اینصورت باید عواقب آن را بپذیرند.
با این روش دیگر فرزندان زمانی که بزرگ شوند از لحاظ عاطفی و احساسی استقلال کافی داشته و هم قدرت تصمیم گیری و واکنش نشان دادن مناسب در آنها تقویت می شود و در شرایط نامناسب احساس نمی کنند تنها هستند و حتما به حمایت والدین نیاز دارند .
فراموش نشود در کنار موارد ذکر شده باید به فرزندان آموزش داد که بر اعمال و احساسات شان آگاهی داشته باشند، آنها را شناخته و مدیریت نمایند . در صورتی فرزندانمان می توانند نسبت به رفتارهای خود متعهد بمانند که آگاه باشند چه رفتاری از آنان سر می زند و پشت سر این رفتار اعم از خوشایند و یا ناخوشایند چه احساساتی نهفته است طبیعتاً ابتدا درون همه ما احساساتی شکل می گیرد و ما بر طبق آن احساسات واکنش نشان می د هیم . هنگامیکه آنها با احساسات شان دوست باشند و بدانند هم اکنون چه احساسی دارند و در برابر رخ دادها چه احساساتی درونشان شکل می گیرد قادر خواهند بود که رفتارهای خود را کنترل کرده و متناسب با رخداد واکنش نشان دهند .

ستاره حمیدی – روان درمانگر